Bà Nội Của Tĩnh Tĩnh - Chương 2
4
Tôi ngờ năm học lớp ba, bà nội tự mở một cửa hàng tạp hóa nhỏ trong làng.
Dân làng qua đông đúc, nhưng cũng là cửa hàng chính quy gì cả, bà chỉ dọn dẹp căn phòng ngoài của nhà , dựng lên một cái kệ từ một tấm ván dài.
Lúc đầu việc kinh doanh lắm, nhưng bà thông minh, bà tranh thủ lúc học sinh tan học, mang một gùi đầy đồ ăn vặt đến bán ở cổng trường, dần dần bà kiếm tiền.
Cứ một thời gian, bà đạp xe xuống thị trấn lấy hàng. Mỗi lần như , đều giúp bà đẩy xe lên núi, mãi cho đến khi đến con đường lớn.
Trên đường gặp bạn bè, luôn tự hào : “Bà lấy hàng đấy, các thích ăn gì cứ bảo bà nhé!”
Bà mở cửa hàng tạp hóa với một lý do đơn giản.
Khi bà bày tấm ván , với : “Nếu hỏi giá nhập hàng, bà còn chẳng biết mấy món ăn vặt đó lời đến thế! Một gói que cay thể lãi mấy hào, chi bằng bà tự mở tiệm, ngày nào con cũng đồ ăn vặt.”
Bà biết rằng, ngoài việc ăn vặt thoải mái làm vui, việc nhà cửa hàng tạp hóa và thấy ánh mắt ghen tị của các bạn cũng làm hạnh phúc.
Trước đó, thường cảm thấy tự ti và buồn bã vì ba mẹ bên cạnh chăm sóc
việc chia kẹo trái cây cho các bạn — dù chỉ là loại kẹo nhỏ hai cái một hào — nhận lời cảm ơn và sự thân thiện của họ vẫn khiến vui sướng lâu.
Ở ngôi làng , nếu trong nhà một tiệm bán đồ ăn vặt, thì thực sự oai trong đám trẻ con.
Khi đó, dân khắp mười dặm tám làng đều về bà , ai cũng khen bà là một cụ già nhỏ bé mà hề tầm thường. Dù tóc đã bạc phơ, nhưng vẫn thể xe đạp lấy hàng và tự mở quầy bán đồ.
Chỉ một đứa cháu gái bên cạnh, mà bà vẫn cố gắng sống .
Lúc , tiệm tạp hóa nhỏ của bà trở thành niềm tự hào lớn nhất của , và bà cũng trở thành điểm tựa vững chắc nhất trong cuộc đời .
Bà tiết kiệm và biết dành dụm tiền. Món lời từ cửa hàng tạp hóa là nhỏ, chỉ tính từng hào từng xu, nhưng suốt một năm trời bà vẫn thể tích góp cả ngàn đồng.
Năm đó, dịp Tết, lần đầu tiên bà dẫn đến tiệm quần áo ở thị trấn. Bà mua cho một bộ quần áo mới để đón Tết thật vui vẻ.
Vừa ngắm những bộ quần áo mà giờ chỉ thấy TV, thận trọng hỏi bà: “Thế còn mấy tấm vải mà bà mua thì ? Chẳng phí tiền ? Hay là mua nữa, bà nhé.”
Bà , cầm một chiếc áo khoác bông màu hồng ướm lên , : “Vải đó bà sẽ may cho bà một chiếc áo gile bông, còn dư sẽ làm một đôi giày.”
Tôi vẫn còn do dự khi thử nó, đút tay túi áo khoác và chịu lấy . Bà quỳ xuống và ngước .
“Chẳng cún con thích màu hồng ? Bà sẽ chọn cái khác.” Tôi rõ ràng, nhân lúc đổi chiếc áo khác, bà đã lưng lau nước mắt.
Bóng lưng của bà lúc nào cũng gầy yếu như . Gầy yếu đến mức sợ sẽ tiêu tốn thêm của bà dù chỉ một đồng cũng sẽ làm cong cái lưng cứng cỏi, thẳng thắn của bà.
Vì ba mẹ ruột bỏ rơi, luôn coi là một gánh nặng. Đặc biệt khi đối diện với bà đã nhận nuôi vô điều kiện, càng sợ làm phiền bà hơn.
Cuối cùng, sự kiên quyết của bà, bà đã mua cho một chiếc áo bông mới màu xanh da trời.
Tôi sợ lớn quá nhanh, nên đã đặc biệt nhờ nhân viên bán hàng lấy cỡ dành cho cao 1m6.
Lúc đó mặc trông như mặc một cái bao tải lớn, nhưng nghĩ, ít nhất cũng thể mặc mười năm.
Tôi hiểu sự khó khăn của bà, còn bà thì thương vì sự hiểu chuyện.
Những năm đó, chúng cứ dựa tình yêu luôn nghĩ cho như thế, cùng vượt qua những mùa đông lạnh giá và những ngày hè khắc nghiệt.
5
Mặt hướng về đất, lưng lên trời, những ngày nóng nhất của tháng bảy, tháng tám, khi nghỉ hè, thể giúp bà nhổ lúa mì.
bà nỡ để xuống ruộng làm việc, ban đầu bà luôn cố đuổi về nhà. Bà bảo sách, làm bài tập, nhiều nhất là giúp bà nhào bột, cắt mì, và đợi bà về nấu.
chỉ vài ngày khi nghỉ hè, đã vội làm xong hết bài tập, mỗi ngày chỉ cần học thuộc vài từ vựng mà cô Dương giao cho, cốt yếu là vốn định dành thời gian rảnh để giúp bà làm việc.
Thế nên, mỗi ngày khi bà khỏi nhà, liền lén lút theo , vòng đến đầu của ruộng lúa, lặng lẽ nhổ.
Vùng chúng phát triển khá lạc hậu, mãi đến tận vẫn dùng tay để nhổ lúa. Nhà găng tay nên mỗi lần nhổ lúa vài tiếng, ngón út tay của đau như thể cắt đứt.
Sau khi xong việc, đêm muộn ánh trăng, bà thương xót xoa dầu lên tay – đó là loại dầu bôi mặt rẻ nhất mà chúng thể mua .
Chất dầu như loại vaseline loãng, một hộp to chỉ mười đồng, tính mỗi thanh đến năm hào. Tôi sợ lãng phí dầu, bảo bà bôi ít thôi.
Bà lâu, lâu, chỉ còn những tiếng thở dài dài dằng dặc.
Tôi biết bà đang tự trách , nên vội : “Bà ơi, vài ngày nữa bán dưa tới, chúng mua vài quả dưa hấu ăn nhé, con thích ăn dưa hấu lắm.”
Những năm đó, thường những nông dân chở đầy ắp dưa hấu xe ba bánh đến làng bán.
Vào những đêm hè trong lành, và bà đống rơm, ăn dưa hấu đếm .
Tôi chỉ cho bà thấy chòm Bắc Đẩu, bà đến híp cả mắt: “Ôi dào! Nhiều thế , bà làm cái gì là ‘Bắc Đẩu’ chứ!”
Sau , rời khỏi vùng núi sâu, đến thành phố lớn với những tòa nhà chọc trời, và còn thấy bầu trời đêm lung linh đầy như nữa.
Những vì dày đặc như cái bát úp đầu thật khiến biết khiêm nhường.
Tôi thích nhất những quả dưa hấu giá còn rẻ hơn cả rau cải, đó là loại trái cây duy nhất mà với bà thể ăn thoải mái mà cảm thấy tiếc.
Quan trọng nhất là, mỗi khi mua dưa hấu, bà cũng chịu ôm nửa quả nhỏ, dùng muỗng lớn mà xúc từng miếng ăn.
Không giống như mỡ lợn, giống như thịt muối, cũng giống như bát sủi cảo đêm giao thừa.
Không giống những thứ mà bà luôn lấy cớ “ thích ăn”, để hết cho ăn.
Nhờ túi dưa hấu, mới cơ hội theo bà ruộng nhổ lúa mì.
Bà còn mua cho một đôi găng tay mới – bà quả thực là một khôn ngoan, bà nhập giá sỉ một lần 20 đôi, đưa cho một đôi, còn đem bán, chỉ thu hồi vốn mà còn kiếm thêm mấy đồng.
Số tiền đó bà dùng để mua vải và bông, tự tay may hai miếng đệm gối đầu gối cho , để đeo khi quỳ nhổ lúa mì.
Đôi đệm gối giữ nhiều năm. Cho đến tận khi kết hôn và sinh con, vẫn luôn để ở tủ đầu giường của .
Nhiều năm , khi cũng đã trở thành bà của một đứa cháu, mỗi lần chạm từng đường kim mũi chỉ đôi đệm gối , dường như vẫn thể cảm nhận ấm của bà.
Là ấm từ những ngón tay chai sạn, thô ráp và cứng đờ của bà.
Là ấm từ đôi tay nhỏ bé nhưng mạnh mẽ của bà, đã chở che cho , để lớn lên trong một bầu trời trong lành.
6
Ba năm rưỡi khi bỏ rơi , ba cuối cùng cũng trở về thăm quê một lần. Lần ông đến, mang theo một phụ nữ mà đây từng thấy qua.
Người phụ nữ họ Trần, trông chút giống mẹ , mãi nhiều năm mới nhận rằng ba thật đê tiện.
Cô Trần đối xử với lịch sự, nhưng lẽ vì chê bẩn, ban đầu định đưa tay nắm tay nhưng cuối cùng rụt tay về, chỉ vài lời khách sáo với .
Ba vuốt đầu ân cần, bảo gọi cô Trần là “mẹ”.
Bà nội làm đồng xong, bước đến gạt tay ông , tức giận : “Đừng mấy lời như thế với Tĩnh Tĩnh.”
Tôi hiểu chuyện gì đang xảy , nhưng giả vờ như biết gì, chỉ vì đối mặt với tình cảnh đó.
Ba cuối cùng cũng chút lúng túng, ông đánh trống lảng bằng cách hỏi : “Tĩnh Tĩnh, nhớ ba ?”
Câu khiến sống mũi cay xè.
Dù ba mẹ thương nhiều, nhưng năm đầu trở về nhà bà, vẫn thể ngăn nhớ họ.
Lúc đó mới sáu tuổi, ở cái tuổi ngây thơ nhất, chẳng màng đến mất, tin tưởng dựa dẫm họ , như một chú chó con trung thành.
Thế nhưng, cái thời điểm yêu họ nhất, họ bỏ rơi .
Trong viễn cảnh tương lai tươi mà họ mong , vẫn luôn .
Giống như khi bỏ rơi một chú chó con, sẽ chẳng mấy đau lòng.
Vì , nghĩ một lúc lâu, dù đang đầu thu vẫn còn nóng, nhưng tay chân lạnh ngắt đến tê dại.
Tôi ngẩng đầu, lên ba , chỉ : “Ba gầy hơn , gầy hơn lần con gặp ba.”
Lần con gặp ba đã là ba năm , ba còn nhớ ?
Cuối cùng, gương mặt ông cũng hiện lên chút vẻ áy náy.
Khoảnh khắc đó, hỏi ông rằng, nếu gọi cô Trần là “mẹ”, liệu ông đưa về nhà ?
Không vì theo ông, mà chỉ biết liệu ông coi là con gái ruột nữa .
hỏi, hôm đó ngoan ngoãn rót nước, nấu cơm cho hai họ, chẳng thêm một lời nào nữa.
Vì biết rõ câu trả lời của ông.
Bà cũng nhiều với họ.
Ba cưới cô Trần, bà chỉ bảo: “Mày tự quyết .”
Ba sẽ sinh thêm con trai để nối dõi, bà liền : “Tĩnh Tĩnh là đứa trẻ ngoan, cũng thể quản việc nhà.”
Mãi đến khi ba chuẩn và để hai nghìn tệ, bà mới chủ động : “Số tiền mẹ sẽ giữ, vì mẹ ham tiền, mà là để lo liệu cho Tĩnh Tĩnh học đại học. Đó là số tiền một làm ba lo cho con bé. Mẹ sẽ tiêu một xu nào.”
Một bà lão với thân hình nhỏ bé, gầy gò, nhưng cái khí phách kiêu hãnh , thật như cây cổ thụ sừng sững.
Nhiều năm , vẫn luôn nghĩ, chính bà – một phụ nữ nông thôn biết chữ – đã dạy cách lạc quan, kiên cường và khuất phục.
Những bài học từ hành động và lời của bà chẳng hề thua kém những đạo lý lớn lao trong sách vở của các danh gia.
